रामजी आचार्य

डोनाल्ड ट्रम्प अमेरिका र विश्वभर एक चर्चित र विवादास्पद व्यक्तित्व हुन्। उनी अमेरिका ४५औं राष्ट्रपति र अहिले पुनः ४७औं राष्ट्रपति बनेका छन्। व्यवसायी र रियल स्टेट उद्यमीका रूपमा सफल रहेर चर्चामा आएका ट्रम्पले २०१६ मा रिपब्लिकन पार्टीबाट राष्ट्रपति पद जिते। आप्रवासन नियन्त्रण, आर्थिक संरक्षणवाद, र कर कटौती जस्ता नीतिहरूले उनीप्रति समर्थन र विरोध दुवै उत्पन्न गरायो। २०२४ को चुनावमा पुनः राष्ट्रपति निर्वाचित ट्रम्पले फेरि आप्रवासन र राष्ट्रिय सुरक्षामा केन्द्रित नीति अपनाएका छन्।

शिक्षासम्बन्धी आधारभूत ज्ञान: शिक्षा मानिसको सम्पूर्ण विकास गर्ने जीवनपर्यन्त प्रक्रिया हो, जसले बौद्धिक, शारीरिक, सामाजिक, आर्थिक, र नैतिक उन्नति सम्भव बनाउँछ। यो औपचारिक तथा अनौपचारिक रूपमा व्यक्तिको ज्ञान, सीप, र आचरणको विकास गर्दछ, जसबाट व्यक्ति समाजमा योग्य र जिम्मेवार नागरिक बन्छ। शिक्षा जन्मदेखि मृत्युसम्मको अनुभव र सिकाइबाट व्यक्तिको समग्र क्षमताको विकास गराउने साधन हो।

पूर्णबहादुरको सारङ्गी चलचित्र गन्धर्व जातिको परम्परा, गरिबी, र संघर्षलाई मार्मिक रूपमा प्रस्तुत गर्छ। मुख्य पात्र पूर्णबहादुरले परम्परागत सोचलाई चुनौती दिँदै आफ्नै रोजाइको जीवनसाथीलाई अपनाए पनि परम्परागत संगीतलाई निरन्तरता दिन बाध्य हुन्छन्। छोरा कमल डाक्टर बन्छ र बाबुको निधनपछि पुर्ख्यौली बाजा फिर्ता ल्याउँदै विरासतलाई जोगाउँछ। यसले समाजमा गन्धर्व समुदायको संघर्ष र पारिवारिक सम्बन्धको महत्त्वलाई उजागर गरेको छ।

प्रभावकारी कक्षाकोठा ब्यवस्थापनले विद्यार्थीहरूलाई अनुशासन र संगठित वातावरणमा सिक्न मद्दत गर्दछ। शिक्षकले स्पष्ट नियम बनाउनुका साथै, रुटिनलाई समय अनुसार परिवर्तन गर्दा विद्यार्थीको चासो टिकाइराख्न सहयोग पुग्छ। विद्यार्थीसँग सकारात्मक सम्बन्ध राख्दै, सामान्य स्वरमा बोल्नाले उनीहरूमा आदर बढाउँछ। नियमित सिट परिवर्तनले नयाँ अन्तर्क्रिया जन्माउँछ। आकर्षक पाठ योजनासँगै कक्षामा निरन्तर उपस्थित रहेर शिक्षकले विद्यार्थीलाई अनुशासनमा राख्न सक्छन्।

शिक्षकले कक्षामा प्रवेश गर्दा प्रभावकारी सिकाइ वातावरण निर्माण गर्न महत्वपूर्ण क्रियाकलापहरू गर्नुपर्छ। विद्यार्थीहरूको उपस्थिति जाँच, उनीहरूको मानसिक र शारीरिक तयारी बुझ्न, पाठ सामग्री तयारी, गृहकार्यको समीक्षा, र हिजोआजको विषयको सम्बन्ध स्थापित गर्दै अघि बढ्नु महत्त्वपूर्ण हुन्छ। यस प्रक्रियाले शिक्षकलाई कक्षा व्यवस्थापन गर्न र सिकाइलाई सहजीकरण गर्न सहयोग गर्छ, जसले सिकाइ प्रक्रिया व्यवस्थित र प्रभावकारी बनाउँछ।

पिसाब लामो समय रोक्नु वा कहिल्यै पर्खनु हुँदैन किनभने यसले मूत्राशयको मांसपेशीलाई कमजोर पार्छ र पिसाबको प्रवाह नियन्त्रण गर्न गाह्रो हुन सक्छ। लामो समयसम्म रोक्दा मूत्राशय फैलिन्छ, ओभरस्ट्रेच हुन सक्छ, र शरीरले पिसाब खाली गर्न संकेत दिन छोड्न सक्छ। यो संक्रमण, UTIs, र चरम अवस्थामा मूत्राशय फुट्ने खतरासमेत निम्त्याउँछ। पिसाब रोक्नाले मूत्राशयका मांसपेशीहरू कमजोर भई पिसाब चुहिनसक्छ।

प्राचीन नेपालमा मानव जातिको उत्पत्ति करिब पाँच हजार वर्षअघिको हो, जहाँ मानिसहरू शिकारी र सङ्कलनकर्ताको रूपमा बस्थे। समयक्रममा कृषि र पशुपालनको विकाससँगै स्थायी बस्तीहरू निर्माण भए। व्यापारिक मार्गको केन्द्रको रूपमा नेपालले तिब्बत र भारतबीचको व्यापारमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेको थियो। प्राचीन नेपालमा वैदिक, बौद्ध, र हिन्दू धर्मको प्रभावले समाजमा धार्मिक र सांस्कृतिक विविधता ल्यायो।

नारायण दाइको बासुरीको धुन अझै मेरो मनमा गुञ्जिरहन्छ। खेतिपातीबाट फर्कंदै सधैं बासुरी बजाउँदै हिँड्ने उहाँको त्यो सुरिलो धुन कहिल्यै भुल्न सक्दिनँ। मेरा साथीहरू सबैले नारायण दाइबाट बासुरी सिकिसकेका थिए, तर म टाढाको अबेचौरमा भएकाले सिक्ने अवसर पाएनँ। नारायण दाइको संगीतप्रतिको लगाव र पारिवारिक प्रभावले उहाँ आज एक गायकका रूपमा अघि बढ्नुभएको छ।

वि.स. २०८१ (सन् 2024) मा विश्वभर सिकाइलाई प्रभावकारी बनाउन विभिन्न विधिहरू प्रयोग गरिएका छन्। सहयोगात्मक अनलाइन सिकाइ, फ्लिप्ड क्लासरूम, मिश्रित सिकाइ, र व्यक्तिगत शिक्षणले अनलाइन प्लेटफर्म र प्राविधिक उपकरणहरूको प्रयोग गरी सिकाइलाई लचिलो र व्यक्तिगत बनाउँछ। गामिफिकेसन, परियोजनामा आधारित सिकाइ, र भर्च्युअल वास्तविकता जस्ता प्रविधिहरूले सिकाइलाई रमाइलो र अनुभवात्मक बनाउँछन्। आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्सले अनुकूलित ट्युटरिङ प्रदान गर्छ भने, सूक्ष्म सिकाइले छोटो समयमा ज्ञान प्रदान गर्दछ। समावेशी शिक्षण र पियर लर्निङले विद्यार्थीहरूको सहभागिता बढाउँछ, र अनुभवीय सिकाइले प्रत्यक्ष अनुभवबाट सिक्न प्रेरित गर्छ।

भारी वर्षाको चेतावनी: राष्ट्रिय विपद् जोखिम न्यूनीकरण तथा व्यवस्थापन प्राधिकरणले असोज १० र ११ गते भारी वर्षाको उच्च जोखिमका कारण रात्रीकालीन बस यात्रा नगर्न र यातायात व्यवसायीलाई बस नचलाउन आग्रह गरेको छ। जल तथा मौसम विज्ञान विभागले ५६ जिल्लामा ‘रेड अलर्ट’ जारी गर्दै हिमाली र पहाडी जिल्लाहरूमा बाढी र पहिरोको सम्भावना रहेको जनाएको छ।

यस लेखमा समाजमा जात व्यवस्थाको उत्पत्ति र विभाजनका कारण र सिद्धान्तहरूको विश्लेषण गरिएको छ। चार वर्ण र सयौं जात–उपजातहरूमा समाज कसरी विभाजित भयो भन्ने प्रश्नको उत्तर खोज्दै परम्परागत, राजनीतिक, र ऐतिहासिक दृष्टिकोणहरू प्रस्तुत गरिएका छन्। परम्परागत सिद्धान्त ऋग्वेदको पुरुषसूक्तमा आधारित छ, जहाँ विभिन्न अंगहरूबाट ब्राह्मण, क्षत्रिय, वैश्य, र शूद्रको उत्पत्ति भएको मानिन्छ। राजनीतिक सिद्धान्त अनुसार, जात व्यवस्थाको उत्पत्ति केही सीमित वर्गले आफ्नो वर्चस्व कायम राख्न र तल्लो वर्गलाई नियन्त्रणमा राख्न गरेको प्रयास हो। यसले जात व्यवस्थाको बहुआयामिक प्रकृतिलाई उजागर गर्छ।

श्री ३ चन्द्रसमसेर जबराको भाषणमा उहाँले मुलुकका स्रोतसाधनहरूको उचित उपयोगको महत्वलाई जोड दिनुभएको छ। आफ्नै मिहिनेतले बनेको नयाँ बिजुली कारखानाको प्रशंसा गर्दै, यसलाई देशको औद्योगिक प्रगतिका लागि महत्त्वपूर्ण कदमका रूपमा लिनुभएको छ। उहाँले सफाइमा ध्यान दिनुपर्ने र निरन्तर विकासको आवश्यकता औँल्याउनुभयो। इन्जिनियर र कामदारहरूको मेहनतको सराहना गर्दै, उहाँले यो सफलताले नेपाललाई थप उन्नतितर्फ प्रेरित गर्ने विश्वास व्यक्त गर्नुभयो र सबैलाई जिम्मेवार र सजग भएर यो नयाँ उपलब्धिको फाइदा उठाउन आग्रह गर्नुभएको छ।