नेपालमा ऐतिहासिक मूर्तिहरू चोरी व्यापक थियो। गाजने जगन्नाथ मन्दिर पुलाचौरबाट चार मूर्तिहरू हराए। पुलामी समाज खोजीमा लागेपछि मूर्तिहरू बरङ्जामा फेला परे। शक्तिशाली व्यक्तिहरूको पहुँचले मुद्दा कमजोर बनाइयो। पुरातत्व विभागले मूर्तिहरू पुराना होइनन् भन्ने प्रमाणपत्र जारी गर्यो। अदालतले मूर्तिहरू बाग्लुङमा पठायो। अन्ततः राजाको हुकुम प्रवाङ्गीपछि मूर्तिहरू पुनःस्थापना गरियो। कार्बन डेटिङ परीक्षणबाट सत्यता पुष्टि हुन सक्छ।
मेरो लेखन यात्रामा अनुदानको महत्त्वपूर्ण भूमिका छ, तर कुनै विदेशी सहयोग लिएको छैन। नेपाली प्रकाशकहरूको सहायतामा दर्जनौं कृतिहरू प्रकाशित भए। शिखा प्रकाशनले निरन्तर मेरो सिर्जनालाई साथ दियो। लेखन केवल जीविकोपार्जनको साधन होइन, आत्मसन्तोषको मार्ग हो। म्याग्दीलाई केन्द्रमा राखेर लेख्ने इच्छा भए पनि भविष्यमा विषय परिमार्जन गर्ने सोचमा छु। लेखन स्वतन्त्र हुनुपर्छ, समाजप्रति उत्तरदायी रहनुपर्छ।
यस लेखले नेपाली जनयुद्धको वैधता र परिभाषामाथि प्रश्न उठाउँदै, न्यायालयको निर्णयप्रति असन्तोष व्यक्त गरेको छ। यसले जनताको हक र अधिकारका लागि गरिएको संघर्षलाई नकार्न नसकिने बताउँछ। १७,००० नेपाली जनताको बलिदान युद्धकै कारण भएकोले यसलाई जनयुद्ध भन्नु ऐतिहासिक सत्य हो भन्ने दाबी गरिएको छ।
यो लेखले क्षत्री र खस पहिचानबीचको भ्रमलाई चिर्दै खस जातिको वास्तविक अस्तित्वलाई पुनःस्थापित गर्ने आवश्यकतामा जोड दिन्छ। क्षत्री पहिचानले खस जातिको इतिहास, भाषा, र संस्कृति मेटाउने काम गरेको उल्लेख गर्दै, खस पहिचानको पुनरुत्थान, भाषा-संस्कृतिको संरक्षण, र राजनीतिक अधिकार सुनिश्चित गर्न संघर्ष गर्नुपर्ने औंल्याइएको छ। लेखले खस समुदायलाई जागरुक भई संगठित लडाइँ अघि बढाउन आह्वान गर्दछ।
यो लेखमा, लेखकले "पुलाचौर" नाम कसरी सिर्जना भयो भन्ने कथा प्रस्तुत गरेका छन्, जसको श्रेय नारायण प्रसाद रेग्मीलाई दिन्छन्। साथै, लेखमा बेनी नगरपालिकाले रावण पार्क बनाउन गरेको निर्णयको चर्चा छ, जहाँ रावणको मूर्ति राख्न खोज्दा धार्मिक आस्थामा ठेस पुगेको विवाद सर्वोच्च अदालतसम्म पुगेको छ। लेखकले धार्मिक आस्थाको झुटो आधारमा समाजमा हुने पाखण्ड र पर्यटनको परिभाषा बदलिएको उल्लेख गरेका छन्।
क्षत्री र रजपूतबीचको अन्तर ऐतिहासिक, सांस्कृतिक, र सामाजिक सन्दर्भमा आधारित छ। परशुरामले क्षत्रीयहरूलाई विनाश गरेको पौराणिक कथाले बाह्य आक्रमणकारी राजवंशहरूलाई "रजपूत" (राजपुत्र) उपाधि अपनाउन प्रेरित गर्यो, किनकि "क्षत्रीय" शब्द अवैध सन्तानको प्रतीकजस्तो ठहरिन्थ्यो। पाली र संस्कृत भाषिक भिन्नताले पनि यस पहिचानलाई प्रभावित गर्यो। रजपूत उपाधिले शासकहरूको गौरव र युद्ध कौशललाई बलियो बनायो।
पितृको आशीर्वाद: पूर्वजलाई सम्झनु स्वाभाविक भए पनि पितृपक्षको अभ्यास अन्यायपूर्ण र अव्यवहारिक छ। यो प्रथा पितृसत्तात्मक छ, आमालाई पितृ मान्दैन। मरेतिथि र मितिको आधारमा गलत समयमा श्राद्ध गरिन्छ। पितृपक्षले पितृलाई सम्झनु भनेको आत्मसन्तुष्टि मात्र हो, उनीहरू खुसी भएर आशीर्वाद दिन्छन् भन्ने कुरा साँचो होइन। मृत्युपछि आत्मा वा चेतना बाँच्छ भन्ने विश्वास फट्याइँ मात्र हो।
